Wielki Bytyń

„Wielki Bytyń” to rezerwat krajobrazowy, przy czym 45% jego powierzchni to jeziora. Jest największym rezerwatem w województwie zachodniopomorskim i jednym z największych tego typu obiektów w Polsce. Jego łączna powierzchnia wynosi 1826,55 ha, z czego 897 ha to lasy. Powołany został na podstawie Zarządzenia Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 11 maja 1989 r. Celem ochrony jest „…zachowanie przyrodniczych wartości jezior: Bytyń Wielki, Bytyń Mały, Bobkowego, Głębokiego i Bytyniec, wraz ze stanowiskami archeologicznymi oraz swoistymi cechami krajobrazu, przyległymi lasami i łąkami porastającymi wysoczyzny morenowe oraz bogatą florą i fauną.”

Rezerwat charakteryzuje się cennymi walorami krajobrazowymi, jest bowiem położony na obszarze młodoglacjalnym, mającym niezwykle urozmaiconą rzeźbę terenu, którą ukształtowało ostatnie zlodowacenie bałtyckie. Brzegi jezior znajdujących się w rezerwacie są wyjątkowo malownicze. Często są to strome, sięgające nawet 30 m skarpy, w wielu miejscach porośnięte starodrzewem bukowym. Bogactwo fauny i flory rezerwatu ma tym większe znaczenie, że występują tu gatunki rzadkie w skali krajowej, a nawet europejskiej. Bytuje tu olbrzymia ilość gatunków zwierząt uznanych za gatunki chronione, zagrożone i ginące oraz gatunki szczególnej troski. Wśród nich jest co najmniej 101 gatunków ptaków podlegających ochronie prawnej, w tym 12 gatunków wpisanych do czerwonej księgi zwierząt. Gniazdują tu m.in. bielik, tracz nurogęś, orlik krzykliwy, perkozek, perkoz dwuczuby, bąk, gągoł, wodnik, błotniak stawowy, kszyk. Kormorany założyły tu swe kolonie żerowe. Na terenie rezerwatu żyje co najmniej 12 gatunków płazów i gadów, w tym traszka zwyczajna, grzebiuszka, ropucha szara, rzekotka, padalec, jaszczurka żyworodna, zaskroniec i żółw błotny. Nad wodami jezior bytują bobry i wydry W zachodniej części rezerwatu żyje stado żubrów nizinnych. Ostoja Wielki Bytyń leży na szlaku migracyjnym wilków.

Stopień synantropizacji szaty roślinnej obszaru jest bardzo niski, a różnorodność gatunków wysoka. W rezerwacie stwierdzono 455 gatunków roślin naczyniowych, w tym 47 gatunków objętych ochroną prawną, przy czym w części rezerwatu położonej na terenach Nadleśnictwa Wałcz obserwowano ponad 50% tychże gatunków. Do roślin objętych ochroną częściową należą: mokradłoszka zaostrzona, drabik drzewkowaty, bielistka siwa, rokietnik pospolity, płonnik pospolity, brodawkowiec czysty, torfowiec kończysty, konwalia majowa, kruszyna pospolita, przytulia wonna, bobrek trójlistkowy, grążel żółty, pierwiosnek lekarski, porzeczka czarna, kalina koralowa. Gatunki objęte ochroną ścisłą w tej części rezerwatu to: bagnica torfowa, kłoć wiechowata, nasięźrzał pospolity, wawrzynek wilczełyko, rosiczka okrągłolistna, torfowiec ostrolistny, torfowiec błotny, paprotka zwyczajna, przylaszczka, bagno zwyczajne, pływacz.

Cennym walorem związanym z mezotroficznym charakterem jezior są rozległe, podwodne łąki ramienicowe. Żyje w nich 5 gatunków ramienic znajdujących się na „Czerwonej liście glonów zagrożonych w Polsce”: krynicznica tępa, ramienica grzywiasta, ramienica kolczasta, ramienica krucha, ramienica omszona. W obrębie rezerwatu przedmiotem ochrony są również torfowiska.

Ścisła ochrona obejmuje część rezerwatu: Zatokę Zdbowską z wyspami i przyległymi lasami oraz zatokę Małą Krępę i jezioro Bytyń Mały.

Poruszanie się po rezerwacie może odbywać się tylko pieszo lub rowerem po wyznaczonych szlakach turystycznych: czerwonym, żółtym, zielonym i czarnym.

Dojazd pojazdami silnikowymi możliwy jest jedynie do wyznaczonych parkingów w rejonie Próchnówka, Nakielna i Drzewoszewa.

Wędkowanie dozwolone jest wyłącznie w określonych miejscach linii brzegowej jeziora tj. w rejonie Drzewoszewa na odcinku 2000 m na północ od ośrodka wypoczynkowego, w rejonie Próchnówka na odcinku 800 m na północ i 400 m na południe od parku PGR, w rejonie stanicy ZHP w Próchnówku na odcinku 500 m, w Jamienku na odcinkach 250 m na północ i południe od punktu czerpania wody oraz na odcinku 4000 m linii brzegowej Zatoki Nakielskiej od Wojskowego Ośrodka Żeglarskiego do końca zatoki na jej południowym brzegu.

Dla celów żeglarskich przeznaczono północną część akwenu łącznie z Zatoką Nakielską od linii prostej łączącej południowy cypel zatoki z punktem leżącym w odl. Ok. 800 m na południe od ośrodka ZHP w Próchnówku. Żeglowanie może odbywać się w okresie 16 czerwca do 30 września w godzinach od 8.00 do zmroku, łodziami rejestrowanymi w Pilskim Okręgowym Związku Żeglarskim i ewidencjonowanymi na przystaniach w Drzewoszewie, Próchnówku lub Nakielnie.