Kościół pw. św. Gertrudy

Kościół św. Gertrudy w Darłowie to zabytek, który wzbudza duże zainteresowanie wśród turystów swoją historią oraz formą architektoniczną. Według historyków i znawców sztuki uchodzi za jeden z najcenniejszych zabytków regionu. To ceglany budynek – obecnie otynkowany – wzniesiony na planie sześciokąta z niższym dwunastobocznym obejściem. Kształtem bardzo przypomina rotundę. Jego ściany wzmacniają, a zarazem zdobią, stopniowe przypory. Ściany świątyni dzielą się naprzemiennie na krótsze i dłuższe. Budowlę kryje namiotowy, dwunastoboczny dach z gontu dębowego. Góruje nad nim sześcioboczna wieżyczka z wysokim hełmem w kształcie ostrosłupa. Na szczycie hełmu umieszczono kulę, krzyż i koguta.

Ciekawie prezentuje się wnętrze kościoła, zaskakując odwiedzającego bogactwem form architektonicznych. Po wejściu do świątyni uwagę przykuwa piękne sklepienie gwiaździste z interesującymi polichromiami. Podziwiać tam można również ozdobne balustrady pięciu balkonów z podobiznami czterech ewangelistów. Neobarokowy prospekt organowy z początków XX w. oraz XIX-wieczne organy również zasługują na uwagę. Z kolei przedpiersia ław udekorowano herbami miast, cechów, postaciami św. Piotra i Pawła oraz wizerunkami patronów ruchu reformacyjnego, w tym Marcina Lutra. Kolejne malowidła dostrzec można za ołtarzem. Pochodzą z przełomu XIX i XX w., przedstawiają kolumny i pilastry o fakturze imitującej marmur.

Kościół św. Gertrudy przycupnął tuż za murami miasta. Początkowo służył za schronienie podróżnym, którzy nie zdążyli wejść do Darłowa przed zamknięciem bram na noc. Później zaczął pełnić funkcję kaplicy cmentarnej. Nie zachowały się żadne dokumenty mówiące o powstaniu budowli. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1497 r. Przypuszcza się jednak, że pochodzi z I poł. XIV w., a ufundowała ją rada miejska lub książę Eryk Pomorski. Nietypowa kompozycja przestrzenna kaplicy uczyniła z niej nie lada zagadkę dla historyków sztuki. Część z nich wskazuje na obecne w niej wpływy skandynawskie i podobieństwo do grobu świętego w Jerozolimie. Być może budowniczy świątyni wzorowali się na architekturze angielskich zakonów rycerskich. Kaplicę zaczęto nazywać kościołem po utworzeniu parafii św. Gertrudy w 1990 r. Wcześniej – z krótką powojenną przerwą - funkcjonowała jako kaplica cmentarna.