Grupa Warowna Cegielnia - Skansen w Wałczu

Grupa Warowna Cegielnia, będąca częścią umocnień Wału Pomorskiego, znajduje się między jeziorami Zamkowym i Chmiel Duży.

Ten odcinek Wału Pomorskiego stanowił zamknięcie luki pomiędzy naturalnymi elementami przeszkód, jakie były wykorzystywane przy planowaniu i budowie umocnień i fortyfikacji na terenie Pojezierza Wałeckiego.  Pofałdowanie terenu dawało tu natomiast możliwość stworzenie linii obrony z ukrytymi miejscami obserwacyjnymi i punktami ostrzału. Dlatego też w latach 1932-1936 wybudowano tu schrony kryjące stanowiska broni maszynowej o szerokim polu ostrzału dzięki zastosowaniu kopuł pancernych, pomieszczenia kryjące polowe armaty przeciwpancerne i stanowiska dla obserwatorów. W 1944 roku przystąpiono do rozbudowy fortyfikacji: zaczęły tu powstawać dodatkowe stanowiska strzelnicze, przeszkody przeciwpiechotne i przeciwpancerne, żelbetonowe stanowiska obserwacyjno – bojowe.

W efekcie trzon GW Cegielnia stanowią dwa schrony typu B tzw. B – Werki. Pierwszy schron wyposażony jest w sześciostrzelnicową kopułę obserwacyjną i kazamatę flankującą. Drugi był schronem biernym z uzbrojeniem jedynie w kazamacie flankującej. Poterny każdego schronu prowadzą do dwóch wież wyposażonych w kopułę 3 – strzelnicową.  Są tu również dwa wielosektorowe schrony B1, miejscami wzmocnione do B. Nie posiadały one kopuły pancernej a ich ochronę stanowiły płyty pancerne.

Grupa Warowna Cegielnia przyjęła kształt dwóch linii schronów. W skład pierwszej wchodzą schrony główne, obiekty wielosektorowe oraz dwa schrony jednosektorowe przy zaporach przeciwpancernych. Druga, to schrony bojowe/lub schron bojowy typu B1 różnego zastosowania – do ognia flankującego i czołowego, schron obserwacyjny oraz schron bierny dla armat przeciwpancerne. i obsługi – budowla wyjątkowa na Wale Pomorskim.

Pozycje wzmocniono w 1944 r. kilkoma małymi schronami zwanymi potocznie Tobrukami.

Umocnienia te zostały 25 i 26 stycznia 1945 roku obsadzone wzmocnionymi siłami niemieckimi. Wojska radzieckie rozpoczęły tu pierwsze dziania 31 stycznia, od 6 lutego był prowadzony regularny ostrzał nękający z moździerzy i lekkiej artylerii. 11 lutego ta grupa warowna została porzucona przez Niemców.

Schrony zostały wysadzone przez polskich i rosyjskich saperów na przełomie lutego i marca 1945 roku, w kolejnych latach rozebrano zasieki, zasypano rowy, teren zaś zmieniał wygląd w efekcie wydobywania piasku i utworzenia wysypiska śmieci.  W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku pozostałości jednego ze schronów  zawaliły się w wyniku podkopania. 

Obecnie zagospodarowane jako skansen militarny, będący oddziałem Muzeum Ziemi Wałeckiej. Oprócz dostępnych do zwiedzania schronów, przygotowano tu dla zwiedzających ekspozycję stałą w pawilonie wystawienniczym oraz ciekawą ekspozycję militariów, wzbogacaną często o kolejne pojazdy i różnego typu broń. Funkcjonuje tu również przy okazji organizowanych imprez "Kino na Bunkrach". Skansen i najbliższe okolice kilka razy w roku są sceną plenerowych imprez typu inscenizacje, koncerty, parady militarne. Muzeum Ziemi Wałeckiej systematycznie organizuje też rajdy szlakiem umocnień Wału Pomorskiego, które kończą się piknikiem militarnym