Kolegiata pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Świata w Stargardzie

Kościół parafialny pw. NMP Królowej Świata w Stargardzie Szczecińskim jest jedną z najstarszych i największych gotyckich świątyń Pomorza Zachodniego. Artystyczna ranga architektury kościoła, zaliczanego do wybitniejszych przykładów późnośredniowiecznego budownictwa sakralnego, wykracza poza granice regionu, stanowiąc dzieło wpisane na listę europejskiego dziedzictwa kulturowego. Rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 17 września 2010 r. kolegiata wraz z systemem murów obronnych została uznana za pomnik historii.

Kościół wznoszony był w kilku etapach od XIII do XV wieku. Zbudowany jest z ciosów granitowych. Pierwotna średniowieczna świątynia była halowa, bezwieżowa, z jedną nawą prezbiterium.

Na przełomie XIV i XV wieku zmieniono kształt kościoła na dwuwieżową bazylikę z prezbiterium otoczonym nawą obejścia i wieńcem kaplic przy obejściu i nawach bocznych. Około 1380 roku rozpoczęto przebudowę wschodniej części świątyni, której formy przetrwały do dziś. Autorem nowej koncepcji rozwiązania prezbiterium był wybitny szczeciński architekt późnego średniowiecza Henryk Brunsberg. Najokazalszą nawą boczną jest Kaplica Mariacka, znajdująca się po
północnej stronie obejścia, ma formę wysuniętego poza lico murów ośmioboku przykrytego odrębnym, namiotowym dachem. 

W drugiej połowie XV wieku do zewnętrznych ścian naw dobudowano rzędy kaplic, nasycając je tak jak i całe wnętrze bogatym wystrojem. Oprócz polichromii, które ozdabiały ściany naw, kaplic, filarów i sklepień, we wnętrzu znajdowało się wówczas ponad 50 ołtarzy, trzy pary organów, stalle, 8 dzwonów i barwne witraże w oknach. Wyposażenie to zniszczył niestety pożar w 1635 roku.

Jest to najwyżej sklepiony kościół w Polsce - jego wysokość wynosi 79,5 m, szerokość 37,8 m, a wysokość nawy 32,5 m.

Poza walorami architektonicznymi należy zwrócić uwagę na wyposażenie wnętrza. Zachowały się fragmenty rzeźb: reliefowa strefa kapitelowa w północnym portalu wieży północnej - strefa ma formę fryzu składającego się z szeregu scen zaczerpniętych z Księgi Rodzaju (są to: Stworzenie Adama i Ewy, Grzech pierworodny, Wygnanie z raju), dzieła prawdopodobnie pochodzą z XIII wieku; ceramiczne główki na elewacji kaplicy mariackiej oraz we wnętrzach kaplic po północnej stronie nawy bocznej, część z nich pochodzi z XV wieku, jednak większość powstała w XIX wieku, główki przedstawiają postacie zarówno mężczyzn jak i kobiet. Na uwagę zasługują polichromie, które zachowały się w: zakrystii (XV w., przedstawia Chrystusa na Tłoczni Mistycznej), kaplicy Trzech Króli (XVIII w., przedstawiają anioły oraz personifikacje Życia i Śmierci), kaplicy Gröninga - burmistrza Stargardu w XVI w., kaplicy Mildenitzów (m.in. Koronacja Matki Bożej, wizja Sądu Ostatecznego oraz Narodziny Jezusa). Wśród cennych zabytków należy także wymienić barokowy ołtarz główny, wykonany z drewna w 1663 roku oraz ambonę z 1683 roku, prezentującą dekoracje i formę charakterystyczną dla rzemiosła snycerskiego Pomorza Zachodniego w drugiej połowie XVII wieku.

Kościół leży na trasie Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego.

Poświęcony: 30 XI 1957 r.