Fort Gerharda w Świnoujściu

Jeden z najważniejszych zabytków Świnoujścia. Jego nazwa pochodzi od imienia autora projektu Gerharda Corneliusa. Obiekt powstał w połowie XIX w., aby strzec wejścia do portu.

Fort Gerharda to jeden z fortów Twierdzy Świnoujście. Obok latarni morskiej jest to jeden z najważniejszych zabytków Świnoujścia. Był to też najważniejszy obiekt strzegący wejścia do portu w Świnoujściu. To świetnie zachowana twierdza, która została wybudowana w latach 1848-1859. Inicjatorem budowy i twórcą projektu fortu był Gerhard Cornelius van Wallrave, sławny w XVIII wieku architekt. Był on m.in. autorem projektu rozbudowy twierdzy w Kłodzku. Na jego cześć fort wschodni nazwano Fortem Gerharda.

Fort ma kształt owalnej dwukondygnacyjnej reduty. Reduta posiadała dwa skrzydła i zwodzony pomost wiodący przez fosę do wejścia głównego, a także wewnętrzny dziedziniec i trzy wieże. Z uwagi na swoje położenie fort był narażony na bezpośrednie, regularne ataki nieprzyjaciela. Fort był nieustannie rozbudowywany. W 1881 roku dobudowano dwie kaponiery, czyli budowle ziemne postawione w poprzek fosy wykorzystywane do prowadzenia ostrzału i obrony wejścia do fortu. Na południowym i północnym krańcu fortu postawiono dwa schrony połączone podziemnym tunelem z dziedzińcem fortu. Na przełomie XIX i XX wieku doprowadzono do fortu kolej wąskotorową i łączność telegraficzną.

Po wojnie fort został przekazany miastu. Początkowo zorganizowano tam magazyny. Później fort stał opuszczony. Zmiany nastąpiły w 2001 roku. Fort został wydzierżawiony przez grupę pasjonatów, która kilka miesięcy później otworzyła jego drzwi dla zwiedzających. Powstało jedno z ciekawszych miejsc będących żywą lekcją historii. Zwiedzający fort poznają historię pod okiem pruskiego żołnierza, który oprowadza po forcie i dodatkowo "szkoli" zwiedzających, a kiedy trzeba także odpowiednio wymusztruje.

W 2001 roku w forcie powstało Muzeum Obrony Wybrzeża. Jest to największa tego typu prywatna placówka w Polsce, znajduje się tam ponad 2000 muzealiów związanych z rozwojem Twierdzy Świnoujście w ciągu ostatnich 300 lat.
W forcie możemy zobaczyć: jedną z najlepiej zachowanych w Europie ław artyleryjskich – ciąg kamienno-ceglanych stanowisk dla dział nabrzeżnych kalibru 150 i 210 mm, z zachowanymi reliktami różnych typów mocowań armat; mały dziedziniec z kazamatami pod galerią artyleryjską; magazyny amunicyjne i prochownie w zachodnim skrzydle fortu; dwie remizy artyleryjskie i dawne stanowiska ogniowe dla dział polowych na południowym wale fortu nad południową kaponierą; na placu musztry wrak transportera SDKFZ 7/2, który został wyciągnięty z morza, w okolicach Dziwnowa (Pomorze Zachodnie) w 2006 roku.

Zwiedzanie fortu trwa ok. 75 minut, należy doliczyć dodatkowy czas potrzebny na zwiedzanie muzeum.

Na miłośników militariów i historii czeka w Świnoujściu więcej podobnych atrakcji. Do dnia dzisiejszego zachowały się trzy z czterech wybudowanych w XIX wieku fortów. Wszystkie forty udostępnione są do zwiedzania.