Fort Zachodni w Świnoujściu

Jeden z czterech fortów należących do Twierdzy Świnoujście, zbudowany w połowie XIX w., położony na wyspie Uznam. Obecnie znajduje się w nim Muzeum Historii Twierdzy Świnoujście.

Fort Zachodni to jeden z czterech fortów Twierdzy Świnoujście. Został wybudowany w latach 1856-1861. Jego zadaniem była obrona portu przed okrętami nieprzyjaciela. Była to jednokondygnacyjna reduta zbudowana na planie kwadratu. Kilka lat później wzmocniono ją murowanymi skrzydłami i otoczono wałem ziemnym oraz fosą wodną. Po 1878 roku została ufortyfikowana bateria nabrzeżna z tarasem artyleryjskim i kazamatami. Później reduta artyleryjska przekształciła się w fort redutowy, zaprojektowano kolejne stanowiska dla armat. Kolejnym etapem rozwoju fortu było pojawienie się karabinów maszynowych i lekkich moździerzy.

Po I wojnie światowej fort rozbrojono. Ponownie fort został uzbrojony w dwudziestoleciu międzywojennym, wówczas zainstalowano baterię czterech dział nabrzeżnych kalibru 150 mm. W 1941 roku na zachodnim skrzydle fortu wzniesiono betonowy bunkier dowodzenia. Po 1945 roku Rosjanie zbudowali jeszcze trzy bunkry - w centrum fortu i na obu jego krańcach. Po wojnie fort wykorzystywała sowiecka marynarka. W 1962 roku został przekazany miastu, jednak sowieckie jednostki stacjonowały w Świnoujściu do 1992 roku.

Ciekawostką jest fakt, że to właśnie z Fortu Zachodniego wyruszył pancernik Schleswig Holnstein, który 1 września 1939 roku ostrzelał Westerplatte rozpoczynając II wojnę światową.

W 2001 roku grupa pasjonatów ze Stowarzyszenia "Reduta" wydzierżawiła teren fortu. Po przeprowadzonej rewitalizacji w 2004 roku w forcie otworzono Muzeum Historii Twierdzy Świnoujście.

Ekspozycja składa się z części muzealnej i części plenerowej. Część muzealna podzielona jest na cztery działy tematyczne. Pierwszy prezentuje czasy pruskie XIX i XX wieku. Drugi dział to okres międzywojenny i czas II wojny światowej. W trzecim dziale przedstawione są czasy "zimnej wojny". W czwartym można zobaczyć historię portu wojennego i eksponaty wraków. Na ekspozycji plenerowej wystawione zostały działa, miny morskie, torpedy, wyrzutnie rakiet i bomb głębinowych. Cały obiekt otoczony jest fosą wodną i zajmuje powierzchnię ok. 2 ha.

Trasa zwiedzania obejmuje salę muzealną oraz przejście wytyczonym szlakiem dookoła całego fortu. Dla zwiedzających udostępniona jest wartownia, wieża kierowania ogniem, podziemia oraz stanowiska artyleryjskie. Grupy zorganizowane oprowadza przewodnik. Czas zwiedzania całego obiektu to ok. 1 h. Turyści odwiedzający fort latem muszą pamiętać o ciepłej odzieży ze względu na niską temperaturę panującą w obiekcie.

Na miłośników militariów i historii czeka w Świnoujściu więcej podobnych atrakcji, bo do dnia dzisiejszego zachowały się trzy z czterech wybudowanych w XIX wieku fortów i wszystkie udostępnione są do zwiedzania.