Założenie urbanistyczne

Cedynia jest najbardziej wysuniętym na zachód miastem w Polsce. Została założona na wzniesieniach Wzgórz Krzymowskich. Dzięki swemu położeniu najciekawsze zachowane budynki Cedyni znajdują się na pochyłym terenie, który sprawia wrażenie, że zwiedzamy „górskie” miasto.

W Cedyni zachował się nietypowy, bo trójkątny plac główny. Przy nim znajdziemy zabytkowy ratusz. Przez ukształtowanie terenu obiekt przy pl. Wolności 1 po stronie zachodniej jest dwukondygnacyjny, a po wschodniej jednokondygnacyjny.

W zachodniej części rynku odnajdziemy najwartościowsze architektonicznie zabudowania, czyli jednorodny ciąg z zabudową ul. Świerczewskiego. Wśród budynków odnajdziemy kamienice o eklektycznych, bogato zdobionych elewacjach.

W północnej części ul. Żymierskiego znajduje się zwarta zabudowa miejska, we wschodniej części dominują budynki rolnicze, a w zachodniej murowane kamienice, które posiadają ciekawe zdobienia.

Założenie urbanistyczne w kwartale ulic pl. Wolności – Żymierskiego – Pułaskiego obejmuje budynki od XII do początku XX wieku. Niektóre z chronionych przez konserwatora obiektów zostały poddane remontowi, który odbył się w 2014 roku. Kwartał został wpisany na wojewódzką listę zabytków w czerwcu 1996 roku.