Muzeum Pamiątek 1 Armii Wojska Polskiego oraz Dziejów Ziemi Mieszkowickiej w Mieszkowicach - Oddział w Starych Łysogórkach

Muzeum w Starych Łysogórkach powstało naprędce w 1961 roku dzięki ówczesnym władzom politycznych. Otwarcie placówki udało się połączyć z uroczystościami Dnia Wojska Polskiego, organizowanymi na Siekierkowskim Cmentarzu Żołnierzy 1. Armii Wojska Polskiego w Starych Łysogórkach. 15 października 1961 roku odsłonięty został pomnik Wdzięczności autorstwa szczecińskiego rzeźbiarza Sławomira Lewińskiego.

Obecnie w Muzeum w Starych Łysogórkach dzięki pracom remontowym, które miały miejsce w latach 2016 – 2018, na zwiedzających czekają ekspozycję muzealne zlokalizowane na trzech poziomach.

Na parterze znajduje się wystawa poświęcona forsowaniu Odry w 1945 roku w ramach operacji berlińskiej. Odświeżona, doposażona ekspozycja zawiera dokumenty osobiste żołnierzy i wyposażenie żołnierza niemieckiego, radzieckiego oraz polskiego z okresu drugiej wojny światowej. W muzeum zetkniemy się z m.in. z historią rodziny żołnierki 1. Armii Wojska Polskiego, dzięki determinacji pana Józefa Cygana, który po śmierci swoich dziadków postanowił kontynuować poszukiwania grobu ich córki – Zofii Cygan. Nasza placówka posiada oryginalne zdjęcia i dokumenty opisujące rodziną oraz frontową historię.

W szklanych gablotach prezentowane jest umundurowanie żołnierzy 1. Armii WP, w jednej z witryn eksponowany jest również mundur spadochroniarza Polskich Sił Zbrojnych, sformowanych w Wielkiej Brytanii, oddziałów gen. Stanisława Sosabowskiego. Ciekawostką jest także zakupiona w ostatnim czasie unikatowa kurtka mundurowa lotnicza wzorowana na przedwojennej kurtce lotniczej wz.36. Cenny eksponat ma charakterystyczne elementy mundurów niemieckich M42 produkowanych dla Wermachtu oraz oddziałów Waffen SS.   

Na piętrze budynku znajdują się dwie ekspozycje czasowe. Pierwsza z nich, Sprzęty ukryte pod strzechą, prezentują m.in. dawne narzędzia gospodarstwa domowego. Druga ekspozycja Od pociągów do rowerów, prezentuje rowery wyprodukowane w XX wieku w Polsce, Niemczech oraz Szwecji. Najnowszym nabytkiem jest tandem Monark. Na turystów czekają także tablice informacyjne z archiwalnymi zdjęciami, mapami, prezentującymi okres 1747 – 1753, kiedy to decyzją króla Prus Fryderyka Wielkiego zbudowano nowy kanał między Gozdowicami a Osinowem Dolnym. W ten sposób zmieniono przebieg rzeki Odry. Co więcej na planszach można również przeczytać, jak powstał pierwszy most (1890 – 1892) oraz drugi most (1929-1930) łączący obszar Nowej Marchii z Berlinem. 

Zgromadzone w nim eksponaty związane są z wydarzeniami nad Odrą w 1945 r. Ciekawą atrakcją dla zwiedzających jest czołg IS – 2 znajdujący się w pobliżu obiektu. Maszyna należała do polskiego 4. Samodzielnego Pułku Czołgów i w okresie od lipca 1944 r., do maja 1945r., przebyła szlak bojowy liczący 1300 km od Żytomierza po Łabę.

Cmentarz w Starych Łysogórkach

Żołnierze polscy polegli podczas operacji berlińskiej zostali pochowani na utworzonym w 1945 r. cmentarzu wojennym w Starych Łysogórkach. Spoczywają na nim prawie dwa tysiące żołnierzy, z których znaczna część poległa podczas przeprawy przez Odrę.

Cmentarz założony został na rzucie kwadratu, z zachowaniem ścisłej symetrii w rozplanowaniu kwater.

W 1961 r. na cmentarzu wzniesiono Pomnik Wdzięczności dłuta Sławomira Lewińskiego, który przedstawia kobietę z dzieckiem na rękach stojącą na tle 18 metrowego betonowego obelisku z żaglem.

Symbolika tego miejsca odwołuje się do powrotu ziem nadodrzańskich do macierzy oraz nowego życia.

Co roku na tym cmentarzu odbywają się uroczystości upamiętniające wybuch drugiej wojny światowej oraz forsowanie Odry.