Baszta więzienna

Do Kołbacza cystersi przybyli w 1173 roku, zostali tu sprowadzeni przez Warcisława Świętoborzyca z Danii. Zakonnicy specjalizowali się w rolnictwie, pobudzili gospodarczo wieś, przyczynili się do budowy najważniejszych obiektów. W latach 1210-1347 dzięki zakonnikom w Kołbaczu wzniesiono  klasztor, kościół, obiekty gospodarcze i fortyfikacje. Jedyną pozostałością po obwarowaniach, która przetrwała do naszych czasów jest baszta więzienna.

Wieża więzienna została wybudowana w 1349 roku, nieopodal mostu nad rzeką Płonią, naprzeciwko domu Opata.

Wybudowany w XIII wieku klasztor otoczono murami i basztami, by obronić go przed najeźdźcami. A ci atakowali niezwykle często. W 1242 roku, gdy książę szczeciński dowiedział się, że zakonnicy przyjęli niemiecką protekcję, najechał i doszczętnie splądrował majątek cystersów. W 1273 roku i 1478 roku zespół klasztor został zaatakowany przez armię brandenburskie, w 1433 roku w rolę najeźdźcy weszli Husyci. Z powodu często powtarzających się ataków zakonnicy podjęli decyzję o wybudowaniu murów obronnych i fosy. Z fortyfikacji zachowała się jedynie baszta więzienna, w której niegdyś znajdował się loch więzienny.

Obiekt został zbudowana z czerwonej cegły, jej szczyt zwieńczony jest dwuspadowym dachem. W murach baszty widoczne są niewielkie, prostokątne otwory okienne. W środku odnajdziemy puste miejsce po drzwiach, ale z zachowanymi w ścianie zawiasami. Baszta jest unikatem na skalę ogólnopolską, to jedyna w kraju pozostałość po obwarowaniach, które służyły do obrony majątku zakonników.

Do baszty przylega młodszy o kilkaset lat budynek mieszkalny, w którym znajduje się sklep przemysłowo-spożywczy „Pod Basztą.”.Z całego kompleksu średniowiecznych zabudowań klasztornych baszta więzienna jest jednym z niewielu budynków, który przetrwał w bardzo dobrym stanie. Mimo to obiekt nie był remontowany od lat. Wieża więzienna wraz z gotycką stodołą i refektarzem konwersów została wpisana na listę zabytków w kwietniu 1955 roku. Obiekt nie był remontowany, obecnie baszta nie jest udostępniona do zwiedzania.