Willa przy ul. Kościuszki 12

XIX-wieczna willa w Chojnie została wybudowana z cała pewnością po 1829 roku, bowiem na planie z tego roku obiekt jeszcze nie jest oznaczony. Budynek został zaprojektowany na rzucie prostokątna o wymiarach 14,6 na 15,2 m, z pięciobocznym wykuszem, który jest umieszczony symetrycznie. Piętrowa budowla jest całkowicie podpiwniczona, na szczycie obiektu odnajdziemy stropodach, a na parterze oszklony balkon.

Ściany willi o grubości 51 cm zostały zbudowane z cegły pełnej. Także pierwotne ściany wewnętrzne zostały postawione z cegły, ich grubość wynosi 28 i 40 cm. Od wewnątrz wszystkie ściany są otynkowane. Elewacja willi nie jest bogata w zdobienia, całość podkreśla konstrukcję.

Początkowo w budynku znajdowały się dwa mieszkania – jedno na piętrze, drugie na parterze. Osią układu był korytarz wraz ze schodami znajdującymi się w centralnej części. Obecnie w willi znajdują się trzy mieszkania – każde z nich ma taki sam układ. Kubatura budynku wynosi 1660 metrów sześciennych. Powierzchnia użytkowa to 324 metry kwadratowe – parter to ok. 165 m kw, zaś piętro to 159 m kw.

W pierwszej połowie XIX wieku, gdy powoli zaczęło wzrastać znaczenia miasta rozpoczęła się rozbudowa Chojny poza granice średniowiecznych obwarowań miejskich. Na przedmieściach w kolejnych latach powstawały budynki mieszkalne, szkolne i szpitalne. W 1945 roku podczas II wojny światowej Chojna została zniszczona prawie w 90%, spalono niemal całą zabudowę wewnątrz murów miejskich. Więcej szczęścia miały budynki znajdujące się poza średniowiecznymi fortyfikacjami, willa przy obecnej ul. Kościuszki 12 jest jednym z niewielu XIX-wiecznych obiektów, które nie uległy zniszczeniu.

Obiekt został wpisany na wojewódzką listę zabytków w marcu 1987 roku.