Dwór z XVIII w. w Strzmielach, gm. Radowo Małe

Zespół dworski powstał w XVI na miejscu średniowiecznego zamku. W piwnicach dworu można zobaczyć relikty średniowiecznej budowli. Budynek był dwukrotnie przebudowywany w XVIII i XIX wieku. W skład zespołu dworskiego wchodzą domki kawalerskie i strażnice, a także park dworski. Założycielem pierwszej warownej siedziby w Strzmielach był kasztelan kołobrzeski Borko II. Podczas wojen krzyżackich siedziba kasztelana uległa zniszczeniu. W XV wieku został wybudowany nowy zamek otoczony murem, wałami oraz fosą, a także przedzamczem. Do początku XVIII wieku zamek był siedzibą rodziny von Borków. Później dwór przeszedł w ręce Ernsta von Edlinga. Nowy właściciel przebudował siedzibę obronną w barokowy pałac. Pałac został wyposażony w piękny dziedziniec, na którym powstały parterowe pawilony. Dwór zaś postawiono w północnej części dziedzińca na miejscu dawnego zamku. Pod koniec XVIII wieku miała miejsce kolejna przebudowa dworu, w czasie której rozebrano mury aż do poziomu piwnic. Wzniesiono również nowy dwór o sylwecie przypominającej feudalną siedzibę. Dwór został założony na planie prostokąta. Była to parterowa budowla na wysokim podpiwniczeniu i z poddaszem pokrytym dachem mansardowym. Wejście od dworu zostało ujęte boniowanymi lizenami i łukiem kosztownym. Pałac został ponownie przebudowany w połowie XIX wieku. Usunięto wówczas zewnętrzne schody, a przy wejściu zbudowano werandę. Zamurowane zostały wejścia do piwnic. Nowe wejścia umieszczono w otworze okiennym po wschodniej stronie wcześniejszego wejścia. Północna elewacja ogrodowa została przemurowana. Powstał również parterowy aneks z tarasem. Zmieniono także układ wnętrza. Kolejnymi właścicielami posiadłości została rodzina Loeper. Po II wojnie światowej dwór został przekazany Urzędowi Gminy w Radowie Małym. Do lat 60. XX wieku dwór pełnił funkcje mieszkalne. W tym czasie dwór popadł w ruinę. W 1987 roku posiadłość została przejęta przez Archiwum Państwowe w Szczecinie. Obiekt został gruntownie wyremontowany oraz zrewaloryzwoany, co wpłynęło na jego obecną formę architektoniczną, która nawiązuje do XVIII wiecznych budowli barokowych.  

Archiwum Państwowe w Szczecinie

ul. Św. Wojciecha 13, 70-410 Szczecin

tel. (91) 433-50-02 
tel. (91) 433-50-18 
fax (91) 434-38-96 
e-mail: sekretariat@szczecin.ap.gov.pl
sekretariat czynny pn. - pt.  7:30 - 15:30