Wały Chrobrego

Tarasy wybudowane na początku XX w. w miejscu dawnego Fortu Leopolda mają 500 m długości i 19 m wysokości. W kompleksie architektonicznym mieści się m.in. Muzeum Narodowe oraz Teatr Współczesny.

Wały Chrobrego (dawniej Hakenterrasse) zostały wybudowane w miejscu dawnego Fortu Leopolda, który został wyburzony w drugiej połowie XIX wieku. Decyzja o wzniesieniu tarasów zapadła na początku XX wieku, dzięki staraniom ówczesnego nadburmistrza Hermanna Hakena. Projekt obiektu został przygotowany przez najsłynniejszego szczecińskiego architekta Wilhelma Meyera-Schwartau. Tarasy mają długość 500 metrów i wznoszą się 19 metrów nad linią Odry. To stąd zobaczymy wyspy Grodzką, Bielawę i Łasztownię, prawy brzeg Odry, jej kanały i odnogi.

W latach 1902 - 1907 zostały utworzone pawilony na tarasach i schody. Na ścianach umieszczono plakietki z motywami morskiej fauny i flory, herby Szczecina i miast nadmorskich. Na szczycie tarasów powstała aleja spacerowa wysadzona drzewami, w centralnej części, nieco niżej zbudowano mniejszy półokrągły taras, pośrodku którego umieszczono rzeźbę ukazującą walkę człowieka z centaurem autorstwa Ludwiga Manzla. Niżej umiejscowiona jest rozległa fontanna, przed którą zbudowano dwie wieże oświetleniowe wystylizowane na latarnie morskie.

Kolejnym etapem prac nad tarasami była budowa reprezentacyjnych budynków użyteczności publicznej na ich szczycie. W środkowej części wzniesiono w latach 1908 – 1911 także według projektu Wilhelma Meyera-Schwartau gmach muzeum miejskiego. Oficjalne otwarcie obiektu nastąpiło 23 czerwca 1913 roku, w planach była jego rozbudowa w stronę mieszczącego się za zabudowaniami parku – z powodu wybuchu pierwszej wojny światowej, a w jej następstwie kryzysu w Niemczech obiekt nigdy nie został dokończony. Obecnie w budynku mieści się Muzeum Narodowe w Szczecinie i scena Teatru Współczesnego.

Po prawej stronie od gmachu muzeum zbudowano według projektu Paula Kieschke budynek ówczesnej rejencji szczecińskiej, w której dziś mieści się Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki. Budynek wzniesiono w latach 1906 – 1912. Po lewej stronie od gmachu muzeum wybudowano dwa obiekty: wzniesiony w latach 1902-1905 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, według projektu Emila Drewsa i siedzibę Naczelnej Dyrekcji Ceł rozpoczętą przez Hinckledeyna i zakończoną najpóźniej, bo w latach 1918-1921 przez Osterwolda. Dziś oba budynki są połączone w jeden i znajduje się w nim Akademia Morska.

Tarasy przetrwały wojnę bez większych strat. Po 1945 polskie nazwy zastąpiły niemieckie, w podziemiach północnego pawilonu utworzono restaurację, na końcach alei postawiono drewniane budynki dwóch restauracji. Po 1989 roku oczyszczono elewację tarasów i budynków Muzeum Narodowego i Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego oraz „latarni morskich”. Odrestaurowano także tablicę z dedykacją dla nadburmistrza Hermanna Hakena.

Całość jest jednym z ciekawszych założeń urbanistycznych z początku XX wieku w tej części Europy. Ponadto Wały Chrobrego są chyba najbardziej znanym w Polsce miejscem Szczecina. Obiekt został wpisany na wojewódzką listę zabytków w grudniu 1996 roku.